پایگاه خبری تحلیلی زاگرس نشینان

زاگرس نشینان- در عصر کنونی و زندگی ماشینی و اتوماسیون ، عقب گرد به سمت حفظ محیط زیست و منابع طبیعی به عنوان یک اولویت حیاتی برای جوامع آگاه و مردم محور تبدیل شده است. آنچه امروز انسان را با چالش زیستی مواجه ساخته و پیکره ی وی را با همه ی پیشرفت های صنعتی و آسایشی با فرسودگی ، تنیدگی روانی و افت فزآینده روبه رو نموده است ، دست کاری بی رویه در محیط زیست و زیستگاه های طبیعی می باشد ، تا جایی که این چالش ها تبدیل به بحران های دست ساز انسانی شده اند .

مردمان اکثریت کشورها بعد از دستاوردهای علمی و تکنولوژی متوجه یک نکته مهم شدند و آن هم تخریب محیط زیست مصادف با افزایش ضربآهنگ مرگ و میرهای ماشینی و ویرانی جوامع است . بر همین مبنا ، امروزه گرایش به بازسازی ، بازیابی و بازتوانی سیستم های زیست محیطی در چرخه ی زندگی نوین اولویت خاصی به خود گرفته است . دیگر سوی این احیای ارزشمند زیست بوم گرایی و زنده کردن اکوسیستم های طبیعی ، رواج صنعت توریسم پول ساز برای جلب گردشگری بوم گردی و طبیعت گردی برای بهره گیری از توریسم سلامت و…. است .

در آمدی بر وضعیت کوه سفید ایذه

کوه سفید تقریبا در فاصله ی ۲۵۰ کیلومتری اهواز ، ۶۵ کیلومتری شهرستان ایذه و ۲۰ کیلومتری شهر دهدز واقع شده است ، یکی از بکرترین مناطق طبیعی که تاکنون خوشبختانه کمترین دستکاری انسان ساز در آن رخ داده است ، منطقه ای که بجز یک جاده ی ماشین رو گذری ، خبری از تکنولوژی و دستاوردهای صنعتی در آن نیست و همچنان دست نخورده و عاری از پیامدهای ویرانگر دخالت های عمدی انسانی باقی مانده است .
کوه سفید یکی از سردترین مناطق استان خوزستان بوده که در گرمای طاقت فرسای تابستان بین ۳۰ تا۴۰ درجه ی سانتیگراد اختلاف دما با مرکز و قسمت جنوبی استان دارد.
محدود منطقه ای است که از آذر ماه تا حدود اردی بهشت ماه سفیدپوش از برف است و می توان گفت ، گوشه ای از بهشت زلال خدادادی است که مهجور و بی پناه مانده است ، منطقه ای خوش آب و هوا که کم نظیر و شاید هم بی نظیر در ابعاد مختلف است که در ادامه ی بحث به این ابعاد بی همتا اشاره خواهد شد.
بر مبنای همین بی همتایی هاست که با جرات و مستند و مستدل می توان گفت ؛ « کوه سفید یک گنج ملی » و یک سرمایه بی بدیل است که باید از تخریب ، نابودی و غارت آن جلوگیری کرد.
کوه سفید یک کلکسیونی از منابع طبیعی بی نظیری است که شاید در هیچ کجای ایران زمین نتوان برای آن مثال و مانندی آورد ، کلکسیونی که این منطقه، از نقشه ی کشور را تبدیل به یک گنج ملی و افسانه ای مترادف با گنج قارون می نماید .
متاسفانه در خبرهای رسانه ای آمده است که گویا اداره کل صنعت و معدن استان قصد دارد از طریق واگذاری حدود ۶۰۰هکتار از مرعوب ترین معادن سنگ این کوه به سرمایه گذار خصوصی ، این بهشت بکر و دست نخورده را هم بی نصیب از زخم های متعدد و درمان ناپذیر اتوماسیون صنعتی نگذارد.
اگر این واگذاری صورت گیرد ، هر چند در ابتدای کار شاید سرمایه ای مالی و اندک تزریق شود اما در کوتاه ترین زمان ممکن ، پیامدهای ویرانگر و غیرقابل جبرانی را به منطقه و مردم وارد خواهد کرد .
در واقع برای صیانت از این گنج ملی (کوه سفید ) ، طرح قرق کوهستانی ، منطقه ی حفاظت شده ( همچون کوه منگشت) و پارک حیات وحش ملی باید مصوب ، ابلاغ و اجرا گردد تا از تخریب و نابودی این امانت بی نظیر جلوگیری بعمل آید.

اهمیت کوه سفید در ابعاد مختلف به عنوان یک گنج ملی

اگر بخواهیم عوامل مختلف انسانی ، زیستی ، فرهنگی ، اجتماعی ، آمایشی و…. یک منطقه ی جغرافیایی با گستره ی معین را مورد واکاوی قرار دهیم باید مستعد بودن آن منطقه را بر مبنای داشته هایش مورد بررسی قرار دهیم . بر همین اساس برای پی بردن به اهمیت توپوگرافی کوه سفید و غنای آن ، باید ابعاد مختلف حیات این منطقه مد نظر قرار گیرد و پس از آن به یک جمع بندی منطقی و نتیجه گیری اصولی رسید .
کوه سفید منطقه ای برخوردار و غنی از آیتم های زیست محیطی کم نظیری است که اگر مورد بررسی شناختی قرار گیرد ، متوجه سهل انگاری های زیادی خواهیم شد که چرا تاکنون به عنوان یک منطقه ی حفاظت شده ی ملی ثبت نشده است.

۱- گونه های مختلف گیاهان دارویی؛

شاید در باورها نگنجد که کوه سفید یک کارخانه ی بزرگ طبیعی سرشار و غنی از انواع گیاهان دارویی کم نظیر ، بی نظیر و مخزنی از سرمایه ی نامحدود در این حوزه ی می باشد ، در واقع کوه سفید یکی از زادگاه های رویش گیاهان بومی دارویی ایران است که با توجه به محدود و محصور بودن منطقه امکان انتقال گیاهان به این منطقه را بسیار کم کرده است ، در واقع این همه تنوع و غنای گیاهان دارویی، بومی و مختص همین منطقه است . گیاهان دارویی مانند رازیانه ، مریم گلی ، اسپند ، سیر ، سیسمبل ، بنک ، کرفس زال زالک ، گل گاوزبان ، تره ، چای کوهی ، اسطوخودوس کلخونگ و صدها نمونه ی دیگر که با نام های محلی و بومی شناخته می شوند
۲- گونه های مختلف جانوری ؛
در شرایطی که بخش اعظمی از حیات وحش زیستگاه های بومی ایران در حال نابودی و انقراض است خوشبختانه کوه سفید هنوز زیستگاه تنوع های مختلفی از جانوران کم نظیر و در حال انقراض می باشد که تاکید بر همین فاکتور به تنهایی حفظ این محیط را الزام آور می نماید . جانورانی نظیر؛ پلنگ ، خرس ، گرگ ، کفتار ، روباه ، خرگوش جوجه تیغی ، کل ، پازن ، بزکوهی ، دارکوب ، تیهو کبک ، عقاب ، جغد ، کبوتر ، زنبور وحشی و ده ها نمونه ی بی مانند دیگر .

۳-تنوع درختان و باغ های متعدد؛

کوه سفید به دلیل برخورداری از آب و هوای کوهستانی ، یک مجموعه ی بی بدیل از درختان بومی منطقه ی زاگرس میانی است که تنوع و تعدد بالایی از گونه های درختان را بوجود آورده است ؛ بلوط، انجیر ، کیکم ، بن و.کلخونگ ، جاز ، پسته وحشی ، کنار ، سپیدار ، چنار و….. ضمن اینکه پوشش غالب منطقه گون است .

۴-چشمه ساران و شریان های آبی ؛

وجود صدها چشمه سار در نواحی مختلف کوه سفید نظیر دم دز ، جوسر ، گرد آب ، آب مارون ، آب تنگ برزگران ، کفت لاگل ، میان دزان، دشت و…. جلوه ی خاص و زیبایی به منطقه داده اند که در فصول بهار و تابستان تداعی گر بهشت واقعی می باشند و در مسیر این چشمه سارها صدها باغ بی نظیر ثمر دهنده وجود دارد .

۵- قلمرو کوهنوردی و طبیعت گردی ؛

کوه سفید از چند رشته کوه دیگر مانند ؛ کوه مات ،کوه سرخ ، لاگل ، اوند ، شمسدی شیل، واردار و……. تشکیل شده است .
این منطقه در پاییز و زمستان بخاطر برف گیر بودن و پوشش برفی بخصوص «دشت بزرگ و دشت کوچک ، خاردان و…..» ، در بهار و تابستان به دلیل خنک بودن و آب و هوا ی معتدل کوهستانی و مسیر های اختصاصی بی نظیری که هنوز مورد دستکاری و دستبرد بشری قرار نگرفته است ، یکی از بهترین ، مناسب ترین و کم هزینه ترین مناطق برای کوهنوردی ، کوهپیمایی و بوم گردی و طبیعت گردی می باشد.
۶- زیستگاه انسانی و محل ییلاق عشایر ؛

به درازای تاریخ ، کوه سفید سابقه و قدمت زیست دارد ، آثار بجای مانده از دوره های مختلف تاریخی و کوچ بهاره و تابستانه ی عشایر ایل بختیاری در این منطقه گواه این مدعاست .
جمعیت کثیری از عشایر کوچ رو دینارونی باب ایل بختیاری حداقل دو فصل از سال را در نواحی مختلف این منطقه بر اساس تقسیمات ایلی و قومی سکنی دارند ، هرگونه دخل و تصرف، تغییر کاربری در مرزهای زیستی این مردمان که تنها سرمایه ی سرزمینی آن ها محسوب می شود ، با واکنش و مقاومت آنان مواجه شده و می تواند مسایل بغرنجی را بوجود آورد و…….

نتیجه گیری
به دلیل بکر بودن ، غنی و سرشار بودن از استعدادهای مختلف زیست محیطی کوه سفید ، به عنوان میراث داران صدیق از تخریب ، دخل و تصرف یا ایجاد تغییر کاربری در یکی از مستعدترین و ناب ترین حوزه های زیست محیطی جلوگیری کرده ، تلاش نماییم این منطقه را با توجه به پتانسیل های بالایی که دارد تبدیل به یکی از بی نظیر ترین مناطق گردشگری و توریسم کشور نموده از نابودی سرمایه های مادی و معنوی این قسمت از میهن عزیزمان جلوگیری بعمل آوریم .
قطعا اگر از این منطقه صیانت شود ، به یک گردشگاه کوهستانی قرق شده و پاک حفاظت شده ملی تبدیل شود یک سرمایه ی عظیمی را برای بهره وری نسل حاضر و تحویل به نسل های آینده امانت داری خواهیم کرد .