پایگاه خبری تحلیلی زاگرس نشینان

به گزارش نشینان؛نزدیک به ۱۲ سال مذاکره ایران و جامعه جهانی در خصوص فعالیت های هسته‌ای، عاقبت در ۲۰۱۵ با حضور وزرای امور خارجه ایران و کشورهای گروه ۱+۵ منجربه توافق هسته ای برجام شد . توافقی که با اصرار ایران و با صدور قطعنامه ۲۲۳۱ ، به تایید شورای امنیت سازمان ملل نیز رسید و به عنوان یک سند بین المللی ثبت شد.آنچه که در این مذاکرات از ابتدا و درجریان آن مشهود و واضح بود ، تلاش اتحادیه اروپا و مخصوصا کشورهای آلمان ، فرانسه و بریتانیا برای انجام گفت‏وگوهای دیپلماتیک و انجام یک توافق روشن و جامع بود .

با این وجود توافقی که مورد استقبال تقریبا همه کشورهای جهان قرار گرفته بود (به جز اسرائیل و عربستان سعودی)، با روی کار آمدن دونالد ترامپ دچار اماها و اگرهایی شدو عاقبت علیرغم تلاش اکثر کشورها و مخصوصا اتحادیه اروپا ، دونالد ترامپ در ۸ مه ۲۰۱۸ با اعلام خروج از برجام ، آینده این توافق بین المللی را در هاله ای از ابهام فرو برد ، این در حالی است که ایران نیز در مقابل این اقدام خلاف موازین بین المللی ، پایبندی به تعهدات خود در برجام را منوط به انجام کامل تعهدات داده شده در برجام دانست.
با این حال اتحادیه اروپا به عنوان یکی از مهمترین طرف های مذاکره کننده ،تلاش دارد برجام را حفظ کند اما بدون شک این کار بدون نرمش ایالات متحده ، یا امکان پذیر نخواهد بود و یا اگر هم ممکن باشد بسیار سخت و برای این کشورها و ایران با مشکلات و محدودیت هایی همراه خواهد بود.
مسلما فقط تحریم ها نیستند که سرمایه گذاری در ایران و مبادلات اقتصادی با آن را سخت خواهند کرد، بلکه واهمه وترس شرکت های طرف قرارداد با ایران از اجرای تحریم های ایالات متحده نیز ، برخی از سرمایه‏گذاران بزرگ را برای ورود به ایران دچار تردید خواهد کرد. از این رو اتحادیه اروپا در یک بزنگاه مهم تاریخی قرار دارد زیرا از طرفی می بایست از منافع اقتصادی و پرستیژ خود در مقابل تَحکّم و زیاده خواهی های ایالات متحده دفاع کندو از طرفی دیگر برجام را به عنوان میراث ارزنده گفت‏وگوهای دیپلماتیک بین المللی ، همچنان زنده نگه دارد.
البته اروپا تلاش دارد برای حفظ برجام از راهکارهای حقوقی و قانونی که در اختیار دارد، استفاده کرده و اجازه ندهد تا فشارها و تحریم های ایالات متحده بر روابط و همکاری های اقتصادی این اتحادیه با ایران تاثیر مخربی بگذارد.یکی از راه هایی که اتحادیه اروپا در صدد بهره گیری از آن است ، استفاده از «مقررات مسدود کردن تحریم ها» است که در سال ۱۹۹۶ در پارلمان اروپا به تصویب رسیده و شرکت های اروپایی در سایه آن مبادلات اقتصادی خود را در مقابل تحریم های ایالات متحده علیه چین ، انجام داده بودند. راهکاری که می‏تواند به شرکت های اروپایی تضمین لازم برای ماندن در ایران و انجام فعالیت های اقتصادی را بدهد. به نظر می رسد این مقررات می تواند در صورت اصرار اتحادیه اروپایی بر اجرای آنها ، عامل مهمی در حفظ برجام ، منافع اقتصادی اروپا در ایران و حفظ پرستیژ آن اتحادیه در سطح بین المللی باشد.
اماآنچه مسلم است ، ایران و اتحادیه اروپا برای حفظ منافع متقابل خود و احیانا همکاری های منطقه ای، می‏بایست هماهنگی های تنگاتنگی در این خصوص داشته باشند. با این حال در این رابطه سه پرسش مهم مطرح خواهد بود :
اول اینکه؛ باید دید اتحادیه اروپا تا کجا و به چه میزانی حاضر است پای این تصمیم و حفظ پرستیژ خود در مقابل زیاده خواهی ایالات متحده در عرصه بین الملل ایستادگی کند ؟
دوم اینکه؛ آیا ایران می تواند با اقدامات و سیاست های خود در حوزه های مختلف ، چنین انگیزه ای را برای اتحادیه اروپا برای در پیش گرفتن چنین مسیری ایجاد کند ؟
سوم اینکه؛ ایالات متحده تا چه میزان و تحت چه شرایطی، در مقابل تصمیم اتحادیه اروپا از خود نرمش نشان خواهد داد ؟
شاید نوع پاسخ های داده شده به این سوالات که دارای جنبه های مختلف سیاسی ، اقتصادی و امنیتی نیز هستند ، بتواند تصویر نسبتا واضحی از آینده برجام در مقابل دیدگان ما قرار دهد .تصویری که نه تنها به عزم اتحادیه اروپا در این خصوص بستگی خواهد داشت ، بلکه به اقدامات اعتمادساز و ترغیب کننده ایران در مقابل اتحادیه اروپا از یک سو و سیاست های ایالات متحده نسبت به ایران و این اتحادیه مرتبط خواهد بود.